Libya’da Petrol Üretiminde Kriz
Libya’nın petrol üretiminin yarısından fazlası, yaklaşık 700.000 varil, siyasi gerilimler nedeniyle durdurulmuş durumda. Bu durum, ülkenin merkezi bankası üzerindeki kontrolü ve dört yıllık hassas barış dönemini tehdit eden ciddi bir krizi beraberinde getiriyor.
Piyasa dinamiklerini etkileyen petrol üretimindeki kesintiler, Ulusal Petrol Şirketi (NOC) yan kuruluşu olan Waha Petrol Şirketi’nin işlettiği ana petrol sahalarını doğrudan etkiliyor. Bu sahalardaki üretim, günlük 280.000 varilden 150.000 varile düşmüş durumda. Ayrıca, Sharara, Sarir, Abu Attifel, Amal ve Nafoora gibi diğer önemli sahalarda da üretim durdurulmuş veya önemli ölçüde azaltılmıştır.
Kriz Arka Planı
Doğu bölgelerinde etkin olan ve Meclis Başkanı Aguila Salih ile General Halife Hafter’in liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu (LNA) tarafından desteklenen gruplar, uluslararası alanda tanınan Başkanlık Konseyi ve Trablus’taki Ulusal Birlik Hükümeti’nin (GNU) deneyimli merkez bankası başkanı Sadık el-Kabir’i görevine geri getirmesi için petrol üretimini durdurma tehdidinde bulunuyorlar.
Blokajın Sebebi
Bu siyasi çekişme, 2011’deki NATO destekli isyanın ardından Muammer Kaddafi’nin devrilmesiyle başlayan karmaşık kaos döneminden kaynaklanıyor. Libya’nın önemli petrol kaynakları üzerindeki rekabet, mevcut durumun temelini oluşturuyor. Şu anki blokaj, doğu bölgelerinin el-Kabir’i tutma talebine dayanıyor; bu kişi, daha önce aralarındaki bir anlaşmazlığın odağı olmasına rağmen, şimdi onların merkez bankası üzerindeki kontrolü için kritik bir figür olarak değerlendiriliyor.
Doğu Bölgeleri Merkez Bankası Müdahalesine Karşı
Doğu bölgeleri, önceki dönemde alternatif bir merkez bankası başkanı desteklemişti, ancak bu durum zamanla değişti. Trablus’taki yetkililerin el-Kabir’i görevden alma girişiminin, petrol gelirlerine erişimlerini tehdit ettiğini savunuyorlar. Bu gelirler, hem operasyonlarını hem de siyasi etkilerini sürdürebilmek için büyük bir önem taşıyor.
Uluslararası diplomatik çabaların sorunun çözümüne yönelik şimdiye kadar başarısız olması, durumu daha da karmaşık hale getiriyor. Petrol tesislerinin bloke edilmesi, Libya’nın karmaşık politikasında genellikle baskı aracı olarak kullanılmakta. Önceki büyük blokajlar, örneğin 2020 yılındaki, aylarca sürmüş ve yalnızca kapsamlı siyasi anlaşmalarla çözüme kavuşturulabilmiştir.
Mevcut blokajın devam etmesiyle birlikte, her iki taraf da ekonomik baskılarla yüzleşmek zorunda kalıyor. Taraflardan herhangi birinin geri adım atma işareti vermemesi, petrol blokajının süresinin belirsizliğini korumasına neden olmaktadır.
